Prato de dia, dagschotel

Veel eetgelegenheden hebben meerdere dagmenu's (prato de dia) ; daar zit dan vaak ook  een drankje (een karafje wijn, maar een glas fris of bier wordt meestal ook wel inclusief geserveerd) en koffie bij in. Soms wordt zelfs nog een soepje vooraf en/of een toetje achteraf geserveerd. Dagmenu's variëren in prijs van 5 euro tot een euro of 10.

Verder hoeft zelfs als u "duur" uit eten gaat, een 3 gangenmaaltijd mét bijvoorbeeld een flesje wijn voor 2 personen niet meer te kosten dan een 40 euro. Hierboven de rekening van  een prato de dia van 5 euro, waarbij de wijn en de koffie inbegrepen waren, dus 0,00 op rekening. Verder een biefstuk verse tonijn, bacalhau a brás, 2 water, 3 blikjes fris en 2 toetjes. Niet ver van de zuidkust, Portelas, Lagos , Molião Caffé. Mooi ruim terras en van binnen naar zelfs Nederlandse begrippen "gezellig" ingericht. 

Samen delen of een meia dose

Dat de porties (zeker in het noorden) erg groot zijn, heeft o.a. te maken met het feit dat men in Portugal anders denkt over eten dan in Nederland.  In Nederland vindt de gastheer/vrouw het fijn als "alles op is", dan heeft het blijkbaar iedereen gesmaakt. In Portugal schaamt men zich dood als alles op is, want dan redeneert men dat men niet genoeg op tafel heeft gezet. Geneer u dus niet als u niet alles op krijgt, maar als u een beetje duurzaam wilt reizen dan is het  echt niet vrekkig (zelfs heel gangbaar) als u in Portugal samen een portie deelt of om halve porties (uma meia dose) vraagt. Zelfs een halve portie bevat nog vaak  2 karbonades of 2 vissen om maar een voorbeeld te geven. Ik zeg altijd: beter bijbestellen dan veel te veel overhouden, van het geld dat u uitspaart kunt u dan altijd nog een leuke fooi geven... Natuurlijk is niet alles in een meia dose te bestellen (zoals een biefstuk of een geitenkop.....) maar bij de meeste gerechten kunt u dit probleemloos aangeven. In veel eetgelegenheden staat de meia dose zelfs gewoon vermeld op de kaart. 

1 portie "secretos de porco preto", 4 procureurlapjes, 8 euro inclusief wijntje en koffie...  Voor Bertil en mij samen nog te veel terwijl we al afgezien hadden van de friet en het brood wat er nog bij zou worden geserveerd.. "Gewoon" in Albufeira, restaurante /lunchroom Malpique, in een straatje schuin tegenover de Aldi.

Em casa, thuis

Vaak wordt in Portugal in een eetgelegenheid net als "thuis" de pan op tafel gezet, zeker als u met meerdere mensen besluit een zelfde (stoof-) gerecht te nemen. Hieronder een pan caldeirada de peixe (voor 1 persoon jaja)  een pan jardineira, soms ook wel caldeirada de carne genoemd. Verdere 1 pans gerechten die vaak worden geserveerd zijn de cataplana de peixe (met zeevruchten en vis) of cataplana de carne, met vlees dus. Een cataplana bevat  verder rijst, tomaten en uien. Jardineira en  caldeirada  bevatten aardappels en verschillende groentes.

Couvert

In Portugal wordt standaard als u ergens aan tafel  plaats neemt een couvert geserveerd. Vaak bestaat dit uit brood, olijven, boter en een paté van vis en of kaas. Soms trekt men alle registers open en serveert men van alles erbij en verwordt het couvert tot een geweldige  petiscos  ervaring.  Met als gevolg dat ik dus geen hoofdgerecht meer op kan, maar dat mag de pret niet drukken. Weet wel dat u áltijd betaalt voor dit couvert (op de ene plek zeer goedkoop maar ergens anders soms schrikbarend duur), dus als u er geen behoefte aan heeft, geef dit direct aan, dan haalt men het weg en betaalt u er dus niet voor. Soms is het couvert bij de prijs van de dagschotel inbegrepen, maar dan staat dat altijd ergens aangegeven. 

Pão, brood.

Hoewel naar mijn mening de Portugezen meesters zijn in de keuken, vind ik hun brood niks. Het meeste brood in Portugal is na 1 dag al zo droog en hard dat je er een spijker mee in hout kan slaan. Ik moet altijd lachen want het woord pão betekent ook houten stok en soms nou ja, u raadt het al...  Mijn advies is dan ook elke dag vers brood te kopen, hoewel de Portugezen met smaak hun, wat ik dus droog brood noem, oppeuzelen. Vaak krijgt u ongelooflijk dikke hompen, ik ben altijd bang dat m'n tanden erop breken. Ik bestel meestal een "papo seco", ook als ik n tosti bestel, dit is vergelijkbaar met een Keizerbrötchen.  Pão de agua vind ik erg lekker, een wat zachter broodje met knapperig korstje. Maar die laatste is in het zuiden niet makkelijk te verkrijgen. Verder is een torrada aan te bevelen, geroosterd brood wat in vele variaties komt. Bijvoorbeeld met olijfolie en knoflook of voor de zoetekauw met roomboter en suiker of marmelade. Ik haal dus nooit teveel brood en soms koop ik Pão de forma, blijft echt serieus weken vers, is denk ik vreselijk chemisch maar ontzettend lekker om tosti van te maken. Ligt in supermarkt niet bij het brood maar in plastic zakken bij rijst, pasta etc. Dat zegt denk ik genoeg. 

Sopa, soep.

De soep van de dag is in Portugal bijna altijd sopa de legumes, groentesoep. Kost vaak niet meer dan 1,50 euro maar ik ben altijd blij verrast als de soep van de dag een keer geen sopa de legumes is. Verwacht niet de heldere groentesoep met vlees en balletjes zoals u die in Nederland gewend bent: sopa de legumes is altijd gepureerd.  De een vindt het verrukkelijk, ik zelf ben er minder van gecharmeerd, het doet me altijd aan babyvoeding denken.

Andere soepen die  ook wel worden geserveerd (maar meestal is het dus sopa de legumes) zijn:

• Canja (de galinha) kippensoep, vaak vooral bouillon, met kleine stukjes kip, maar wel veel massa, een soort vermicelli. Heerlijk en vult goed. Pas echter op want op sommige plekken wordt hij geserveerd met zo ongeveer de hele kip erin en dan bedoel ik pootjes, niertjes, hartje, levertje en wat een kip verder nog maar aan eetbare delen heeft. Mocht u daar net als ik niet van gecharmeerd zijn, kunt u dat er altijd nog uitvissen. ik vind het echter altijd beetje gênant als ik enthousiast ben over wanneer een eetgelegenheid eindelijk geen sopa de legumes maar canja serveert. En mijn enthousiasme leidt er dan dus vaak toe dat de kok werkelijk alle kipdelen op mijn bord deponeert... die ik er dan dus stiekem weer uitvis ( en ongezien meeneem voor zwerfhonden).
• Een van mijn favorieten is Caldo Verde, zie foto onder de tekst) een soort groene koolsoep met chouriço.
• Verder wordt regelmatig sopa de pedra geserveerd, een soort bruine bonensoep met spek en chouriço. Heerlijk als het koud weer is, maar in de zomer raad ik het niet aan.
• En dan natuurlijk de sopa de peixe, vissoep. Over het algemeen ben ik blij verbaasd met de sopas de peixe die ik bestel: goed gevuld en echt smakelijk vers. Wel vaak duurder dan de hierboven genoemde soepen, reken gerust op tussen de 3 en 5 euro maar dan heeft u wél wat. Als u geen vreselijk grote eter bent heeft u met wat geroosterd knoflookbrood erbij een prima maaltijd.

Mocht u een leuk plekje kennen waar andere soepen worden geserveerd, dan verneem ik dat graag van u.

Coentro, koriander

In veel visschotels en soepen wordt verse koriander verwerkt. De een vindt het heerlijk, ik persoonlijk vind verse koriander naar oude washandjes met zeep smaken. Als u net als ik niet van verse koriander houdt, geef dit dan echt aan want anders kunt u zitten vissen zoals ik bij de vissoep hier deed....

Sopa de peixe                                                                                                            Caldo verde

Carne, vlees, vooral véél vlees

In Portugal wordt vooral veel vlees gegeten. Ik zeg altijd wanneer iemand vegetariër of veganist is dat ie eigenlijk t verkeerde land heeft uitgekozen.....   De grote hoeveelheden vlees serveren stamt dit nog uit de tijd dat Portugal veel armer was dan nu: vlees serveren getuigde ervan dat je geld over had voor je gasten. Vis kan je namelijk overal zelf gratis vangen, zowel in de oceaan als in de rivieren, vlees was voor de beter gesitueerden. Wees dus niet verbaasd maar wél gewaarschuwd als uw portie 4 of 5 lapjes vlees bevat....

Hieronder een halve portie entremeadas, speklapjes.... Ook die halve portie was me te veel...

In Portugal eet men het hele varken en als ik schrijf het hele varken bedoel ik ook het hele varken. De ingewanden, oren, buik, pootjes, staart worden gezien als een delicatesse. Vaak zit dit verwerkt  in een gerecht als rojões, evenals in sommige bonenschotels,  feijoada. Ik ben er niet zo van gecharmeerd dus als ik dit ergens op de kaart zie staan vraag ik altijd of het tripes (ingewanden) bevat, zo ja, dan weet ik al genoeg. 

Verder wordt er  veel geit gegeten, op sommige plekken is de hele geitenkop in de pan echt een delicatesse. Ook hier ben ik minder van gecharmeerd (een oog zien drijven bederft mijn eetlust toch echt wel lichtelijk) maar een chanfada de cabra (stoofpot geit) vind ik verrukkelijk, vergelijk het met een malse hachee, ik zou het u zeker aanbevelen.

Maar laat u zich door dit alles niet afschrikken, over het algemeen serveert men ook "gewoon vlees" zoals u dat gewend bent, indien u dus geen vegetariër bent. Speklapjes, ribbetjes, hamburgers, karbonades, gehaktballetjes, hamlapjes, biefstuk etc. Mocht u van biefstuk houden, dan raad ik u aan deze alleen te bestellen als u van minimaal rosé vlees houdt, anders krijgt u schoenzool, echt schoenzool. Verder dan altijd vragen om "mal passado"  (rosé) of muito mal passado (rood). 

Legumes, groente

Groente en Portugal, dat is geen beste combinatie. Vegetariërs en veganisten zijn in dit land zoals ik al eerder stelde,  echt "longe de casa", ver van huis. Een blad sla, een schijf komkommer en een schijf tomaat, nou dan heb je al heel wat op je bord.

In het noorden wordt je iets rijkelijker bedeeld met groente dan in het zuiden, maar het blijft mager. Vaak vraag ik er apart om en heeft men altijd wel iets in huis.  Groente bestaat meestal (als die dus al geserveerd wordt) uit wat voor kool dan ook en wortelen. Er blijken heel wat koolsoorten te zijn heb ik in Portugal geleerd. Soms serveert men een salade met ui en tomaat. Veel tomaat; vaak groene tomaat. Daar is men gek op en ik begrijp daar na 30 jaar nog steeds niets van. Soms krijgt u een of 2 spruitjes op het bord, heeeel soms broccoli, maar dan houdt het echt wel op.

Ik word altijd helemaal blij als men ergens "esparregado" serveert, het heeft iets van spinazie à la crème maar dan met een zurige, knoflook smaak. Ik heb dit echter alleen maar in het noorden gehad, in het zuiden heb ik het nog nooit gezien. Verdere groente heb ik heel soms alleen op het bord gezien bij vrienden en familie thuis, zelden in een restaurant. Helaas. Waar men vaak wel lekker groente serveert of in ieder geval het op vraag serveert: 

• Estrela do Sul in Messines,
• Pôr do sol in Azilheira,
• Caffé Moulião in Portelas, 
• Soadro do Zêzere in Valhelhas, Serra da Estrela
• Restaurante Borda D'Água - Arruda, Lagoa, São Miguel, Açores

Bij enkele van deze plekjes geven de koks als ik binnenkom al aan dat ze "groente hebben hoor". Maar u ziet het, meer dan 5 die er echt uitspringen, kan ik er niet noemen en geloof me dat ik in heel wat restaurants ben geweest.

Mocht u een leuk plekje kennen waar groente wordt geserveerd, dan verneem ik dat graag van u.

Peixe, vis

In het noorden, zeker in het binnenland, wordt vaak riviervis geserveerd zoals paling en forel. In het zuiden en aan de kust serveert men vooral vis uit de oceaan. De meest gangbare vissoorten die men serveert zijn ook in Nederland bekend, kleinere vissoorten worden echter altijd met kop en staart geserveerd, grote vissoorten als filet.  Mijn liefzoon leerde als kind van een jaar of 3 vis eten in Portugal en schrok zich een aap toen hij als 5 jarige een keer in Nederland vis bestelde... "Dit is geen vis", riep hij uit, want er zat namelijk geen kop en staart aan. Vis als Tilapia en Pangasius zult u (en terecht vind ik) vergeefs zoeken in Portugal. Staat het wel op de kaart dan zou ik het restaurant niet aanbevelen. Wel wordt vaak " peixe panado" aangeboden, vergelijkbaar met heerlijk zelf gepaneerde lekkerbekjes, soms zijn het echter banale vissticks van een supermarkt....

In het noorden serveert men vaak peixes de ribeira letterlijk "riviervis" , kleine, gebakken visjes die u zo met kop en staart weg smikkelt. Ook enguia ( paling) wordt in het noorden vaak geserveerd, niet gerookt zoals in Nederland, maar gefrituurd of gegrild. Echter wel zeer aan te bevelen hoewel de gerookte versie mijn voorkeur blijft houden. 

Bacalhau.

Nou daar gaan we (en ik krijg gegarandeerd ook hier Portugese vrienden over me heen, hoewel sommige mij ook steunen in mijn visie in deze). 

Overal in Portugal wordt bacalhau aangeboden in verschillende gerechten: met room, met aardappels, met olijven, met wat dan ook. Er wordt wel gezegd dat er voor elke dag van het jaar wel een bacalhau-recept is. Zelfs met kerst eet men het. Ik heb dit nooit begrepen. Het land heeft keuze uit heel veel verse vissoorten, zowel van oceaan als rivieren maar men kiest voor gedroogde, gezouten stokvis uit Noorwegen ( want grootste deel komt daarvandaan). Die vis moet dan eerst dagen geweekt worden (ziet u t voor u?) en kost meer dan verse vis van de dag op de markt.  Doe mij dus maar een verse dourada of roubalo of een verse tonijnfilet en ik laat de bacalhau aan mij voorbijgaan. Mij zegt het al genoeg dat er dus zoveel recepten zijn, ik denk dat de smaak verdoezelt moet worden met olijven of room of weet ik wat dan ook. Moet wel eerlijk zeggen dat mijn man alle bacalhau gerechten heerlijk vind. Dus het staat u vrij het te proberen maar ik blijf er niks van begrijpen.